I
Так называлася піўная ў бойкім партовым горадзе на поўдні Расіі. Хоць яна і месцілася на адной з самых людных вуліц, знайсці яе было досыць цяжка з прычыны яе падземнага размяшчэння. Часта наведвальнік, нават блізка знаёмы і добра прыняты ў Гамбрынусе, умудраўся мінуць гэтую надзвычайную ўстанову і, толькі прайшоўшы дзве-тры крамы, вяртаўся назад.
Шыльды зусім не было. Проста з тратуара заходзілі ў вузкія, заўсёды адчыненыя дзверы. Ад іх вялі ўніз гэткія ж вузкія сходы ў дваццаць каменных прыступак, абабітых і скрыўленых многімі мільёнамі цяжкіх ботаў. Над сходамі ў міжваконні красаваўся гарэльефны размаляваны вобраз славутага апекуна піўной справы, караля Гамбрынуса, велічынёю прыблізна ў два чалавечыя росты. Гэты скульптурны твор быў напэўна першай працай пачынаючага аматара і выглядаў груба выкананым з акамянелых кавалкаў наздраватай губкі, але чырвоны камзол, гарнастаевая мантыя, залатая карона і высока ўзняты куфаль, з якога сцякала белая пена, не пакідалі ніякага сумнення, што перад наведвальнікам — сам вялікі патрон піваварэння.
Піўная мела дзве доўгія, але надзвычай нізкія скляпеністыя залы. 3 каменных сцен заўсёды сачылася, збягаючы струменьчыкамі, падземная вадзіца і зіхацела ў агні газавых ражкоў, якія гарэлі дзень і ноч, таму што ў піўной вокнаў зусім не было. Але на скляпеннях можна было яшчэ досыць выразна разабраць сляды займальнага насценнага жывапісу. На гэтым жа малюнку балявала вялікая кампанія нямецкіх малойчыкаў у паляўнічых зялёных куртках, у капелюшах з цецеруковымі пёрамі, са стрэльбамі за плячыма. Усе яны, павярнуўшыся тварам да піўной залы і выставіўшы куфлі, віталі публіку, а двое пры гэтым яшчэ абдымалі за талію дзвюх дзябёлых паненак, служанак пры вясковай карчме, а магчыма дачок шаноўнага фермера. На другой сцяне быў намаляваны вялікасвецкі пікнік часоў першай паловы XVIII стагоддзя; графіні і віканты ў напудраных парыках манерна весяляцца на зялёным лузе з ягняткамі, а побач, пад разложыстымі вербамі,— ставок з лебедзямі, якіх грацыёзна кормяць кавалеры і дамы, што сядзяць у нейкай залатой шкарлупіне. На другім малюнку была хахлацкая хата і сям’я шчаслівых маларасіян, якія скачуць гапака са штофамі ў руках. Яшчэ далей красавалася вялікая бочка, і на ёй, увітыя вінаградам і лісцем хмелю, два агідна тоўстыя амуры з чырвонымі тварамі, тлустымі губамі і бессаромна маслянымі вачыма чокаюцца плоскімі келіхамі. У другой зале, аддзеленай ад першай паўкруглай аркай, ішлі малюнкі з жыцця жаб: жабы п’юць піва ў зялёным балоце, жабы палююць на стракоз сярод густога чароту, грае струнны квартэт, б’юцца на шпагах і г. д. Відаць, сцены размалёўваў замежны майстар.
Замест сталоў былі расстаўлены на падлозе, густа пасыпанай пілавіннем, цяжкія дубовыя бочкі: замест крэслаў — невялікія бочачкі. Направа ад уваходу ўзвышалася невялікая эстрада, а на ёй стаяла піяніна. Тут кожны вечар, ужо шмат год запар, граў на скрыпцы для пацехі і забавы гасцей музыкант Сашка — яўрэй, лагодны, вясёлы, п’яны, лысы чалавек, з выглядам аблезлай малпы, няпэўнага ўзросту. Міналі гады, мяняліся лакеі ў скураных нарукаўніках, мяняліся пастаўшчыкі і развозчыкі піва, мяняліся самі гаспадары піўной, а Сашка нязменна кожны вечар к шасці гадзінам ужо сядзеў на сваёй эстрадзе са скрыпкай у руках з маленькім беленькім сабачкам на каленях, а каля гадзіны ночы пакідаў Гамбрынус у суправаджэнні той жа сучкі Белачкі, ледзьве трымаючыся на нагах ад выпітага піва.
Між іншым, была ў Гамбрынусе і другая нязменная асоба — буфетчыца пані Іванова — гладкая, бяскроўная, старая жанчына, якая ад бесперапыннай седні ў сырым піўным сутарэнні нагадвала бледных лянівых рыб, што насялялі глыбіні марскіх пячор. Як капітан карабля з рубкі, яна з вышыні сваёй буфетнай стойкі маўкліва распараджалася абслугай і ўвёсь час курыла, трымаючы папяросу ў правым кутку рота ды жмурачы ад дыму правае вока. Голас яе рэдка каму ўдавалася пачуць, а на паклоны яна адказвала заўсёды аднолькавай халоднай усмешкай.
II
Вялізны порт, адзін з самых вялікіх гандлёвых портаў свету, заўсёды быў повен суднаў. У яго заходзілі цёмна-ржавыя гіганцкія браняносцы. У ім грузіліся, ідучы на Далёкі Усход, жоўтыя таўстатрубыя параходы Добраахвотнага флоту, якія паглыналі штодзень доўгія цягнікі з таварамі або тысячы арыштантаў. Увесну і ўвосень тут развяваліся сотні сцягоў з усіх канцоў зямнога шара, і з раніцы да вечара чуваць была каманда і лаянка на самых розных мовах. Ад суднаў да незлічоных пакгаузаў і назад па хісткіх сходнях снавалі грузчыкі: рускія басякі, абадраныя, амаль голыя, з п’янымі, апухлымі тварамі, смуглявыя туркі ў брудных чалмах і ў шырокіх да каленяў, але абцягнутых вакол галёнкі шараварах, прысадзістыя мускулістыя персы, з валасамі і пазногцямі, пафарбаванымі хной у вогненна-моркаўны колер. Часта ў порт заходзілі зводдаль
