Сцежка дадому [Кастусь Цвірка] (fb2) читать постранично, страница - 4
[Настройки текста] [Cбросить фильтры]
Такую падзею
мы праглядзелі:
Шпакі прыляцелі!
Дазнаўся пра гэта я ў дрогкім трамваі
ад дзвюх,
з бітончыкамі малака ў руках цётак.
От як!
Дзеці зямлі, гэта ж — дзіва! —
жывём мы ўжо
Без перасвісту шпакоў,
што некалі першымі нам абвяшчалі
вясну
Без крыгалому чаканага на рацэ,
што досвіткам белатуманным
будзіў увесь свет
самаю мірнаю з кананад,
Без паху раскрытай плугам раллі,
якую, зляцеўшыся з усяго наваколля
абходжвалі шумна гракі,
Без рос на траве
(ці помнім хоць мы,
калі ступалі па іх апошні раз
босай нагой?),
Без празрыстасці бярозавіка
(як гулялі ў ім сонечныя зайчыкі,
калі мы неслі яго ў слоіках
з бязлітаснага ўзлеску!),
Без перапёлчыных ранкаў,
Ясных заранкаў,
Без красавання жытоў на зямлі,
Без налівання,
Без светлага мігу таго,
калі, вылезшы пагрэцца на сонцы,
абсядаюць усе лазнякі ваколіцы
такія рахманыя коцікі,
калі выпырхваюць раптам з пупышак бяроз
вясёлыя выраі лісця,
калі зацвітаюць на волі пралескі,
сон,
святаяннік,
крушына...
Што з намі робіцца?
Зноў — сівец, і хвойкі, і дымок,
Як калісь, над станам Пастуховым.
Я тут гэтаксама недзе мок
Пад шумлівай сховаю альховай.
Добры дзень, далёкая смуга!
Добры дзень, маіх узлескаў лісце!
Тут расой крутой мая нага
Апяклася, босая, калісьці.
Вунь і ты, чысцюткі ручаёк!
Як я рад, што ў пераплёт маліны
З той пары замглёнай ты не ўцёк,
Што вярнуў мае гады малыя!
Хутка мой раскручваецца век,
I вясны жыцця хіба не шкода:
Чалавек таму і чалавек.
Што Учора ў ім жыве заўсёды.
Нарадзіў мяне вось гэты край,
Крылы ў вырай тыя хаты далі:
Хто я, вам раскажа той вунь гай,
Тых палёў падсіненыя далі.
Лог і луг, крынічная бруя,
Сцежак ласка, халадок дасвецця,
Людзі нашы, мова — гэта я,
I без іх мяне не зразумець вам.
Зноў вы стынеце, вербы мілыя,—
У канаве вада, як слюда.
Адляцела — у вырай, у вырай —
Лісця срэбнага чарада.
Мусіць, я пазнавата прыехаў —
Як нямы, за дарогаю гай.
Адшумеў, адзвінеў. Нават рэха
Знікла недзе — гукай не гукай.
Пад нагамі — іржэўнік, як шчотка.
Лета жаўранкавае — у тарпах.
Гоніць восень — пахмурая цётка —
Лісце скручанае па шляхах.
Ну, а нас — што па свеце кідае?
Не сядзіцца чаму нам, скажы?
Каб за сінімі краявідамі
Бачыць новыя міражы?
Ёсць у кожнага скарб бясцэнны
(Што там золата ўсіх прызоў!).
Гэты скарб — хаты матчынай сцены
У сучках, у маршчынах пазоў.
Гэты скарб — агародчык са слівамі,
З бэзам, што яшчэ дзед пасадзіў
(Хто з нас кветкамі тымі «шчаслівымі»
Сноў дзіцячых не саладзіў?).
Гэты скарб — гай за хатамі, звонкія
Над разлогамі пчолаў шляхі,
Ясната сенажацяў рамонкавых,
Балатоў прыазёрныя мхі
З чыстым голасам жураўліным,
З журавінным дажджом між куп'я...
Гэты скарб — маленства краіна,
Гэты скарб — радзіма твая.
А мы і не бачылі шчасця,
А мы, як ваўчкі, былі
Такія яшчэ віхрастыя
На зраненай нашай зямлі.
Адно было ў нашых марах,
У зрэнках дзіцячых, у снах:
Святога амаль, з прыгаркаю
Хлеба жытняга смак і пах.
Вясны ручаямі звонячы,
Адкрыты — дзе плот, дзе брод?
Ішоў і горкі і сонечны
Пасляваенны год.
Ці помнім хоць мы, як маткі
Уздыхалі штовечар не раз,
Слязу выціраючы ўкрадкам —
Чым пакарміць бы нас?
Удовы вайны Айчыннай,
Глядзела з надзеяй на іх
Уся краіна ў руінах
I вочы іх дзетак малых.
Так рана ў матак лажыліся
Каля вачэй кругі!
Ды зноў яны рвалі жылы,
Упрагаючыся ў плугі.
Ды зноў зляжалыя глыбы
Варочалі — плач не плач.
Як яны
