Каласы [Кастусь Цвірка] (fb2) читать постранично, страница - 2
[Настройки текста] [Cбросить фильтры]
Ды не пра гэта думалася мне.
Калі далей ад нашай хаты крочыў,
Усё выразней чуў я на спіне
Задуманыя
мацерыны вочы.
Згарала ноч на свеце без пары,
І сон дашчэнту кулямёты рвалі.
Віселі скрозь
пажараў ліхтары,
I кулі
калыханкі нам спявалі.
Мы ў вёсачцы — балотным астраўку,—
Нібы зайцы загнаныя,
сядзелі.
Між іскраў,
сполахаў,
між гэтых куль
Жылі пад зорамі
адной надзеяй.
Ішла вясна тым часам з балатоў,
Усё да зерня вымеўшы з каморкі.
Было ж у маці —
нашых пяць ратоў,
Якім
так абяцанкі ўсе агорклі!
Адна ў пас мара шчырая была:
Знайсці б дзе хлеба чэрствага —
хоць трошкі.
Малыя пальчыкі з пазоў стала
Даўно павыкалуплівалі крошкі.
На ўслоне дзежка, што карміла нас,
Даўно ўжо закарэла, нібы камень,
І мы дарэмна — у каторы раз! —
Глядзелі ў печ
галоднымі вачамі.
Усё немец выбраў — яйка, млека, шпэк,
Усё выграб прагавітай пяцярнёю.
Як у сваё, ён лазіў у засек,
Пакінуўшы нам
сцены з парахнёю.
За тое, што усё ж вясной крутой
Мы не папухлі,
дзякуй табе, шчаўе!
Уратавала нас
ты з «пышкай» той,
Што ў полі мы знаходзілі,
як шчасце!
I вось
(якраз у шчаўі мы былі)
Данёс «ура!»
нам вецер да балотца.
О як мы беглі —
па раллі, галлі —
Да зорачкі,
што ззяла на пілотцы!
Мы аж не верылі,
што ўжо i след
Прастыў той немчуры
i што шырока
Перад вачамі расхінула свет
Маленечкая зорачка
навокал.
А скрозь яшчэ гарэнілі дымы,
На печышчах садзіліся вароны.
І доўга выздараўлівалі мы
Ад той вайны —
жахлівейшай хваробы.
Хоць зарабляла маці працадні,
Хоць на жніве да вечара пацела.
Ды толькі замест хлеба
дзень пры дні
Нам палачкі насіла
Мы тыя палачкі
і так, і сяк
Круцілі
i, хоць ад бясхлеб'я млелі,
Ды што не прыдумлялі,
аніяк
Ix, выбачайце,
есці ўсё ж не ўмелі.
Шукалі мы па ржышчы каласка,
Альбо,
сабраўшы малачаю горку,
Зноў — кожны дзень — чакалі малака
Ад цёлкі,
што падбрыквала ў падворку.
Зноў суцяшала маці нас дарма
I ўсё, што здабывала дзе знячэўку,
Заўжды нам аддавала,
а сама
Хадзіла так —
аж высахла ўся ў шчэпку.
I вось у хмарах заяснела сінь,
Ад дум не спала маці:
ёй у горы
Нарэшце помач будзе —
большы сын
Сягоння едзе па навуку ў горад.
З пафарбаванай торбай за спіной,
У новых зрэбных портках пакачаных
Ішоў я нашай вулкай травяной
Ад гэтых нізкіх хат
у свет нязнаны.
Глядзелі ўслед мне стрэхі i платы,
Глядзелі моўчкі
нашай хаты вокны
(Як сёння, бачу там я збан пусты),
Глядзелі,
як самой надзеі вочы.
Шаптаў я клятву шчырую сабе
Надзею маткі спраўдзіць
i прывезці
Ёй са стыпендыі які рубель —
Хоць раз як след сястрычкам бы пад'есці.
Я кляўся й вам аддзячыць, землякі,
За вашу — хай зусім скупую — помач,
За тое,
што заўсёды ў час цяжкі
Былі вы —
ca сваёй спагадай —
побач.
Асіраціла многіх нас вайна.
Я помню твар суседскае дзяўчынкі,
Што нават быў блядней ад палатна,
I ручкі яе —
нібы чарацінкі...
Прамчала ў зоры чарада гадоў,
Знайшоў я хлеб,
